Accede!
Ideeën en bemoedigingen voor gewonde helpers verbonden met een heelmakende God

(/ English version)

Jezelf verzorgen – ook emotioneel

– zijn emoties alleen lastige neven-effecten van ons mens-zijn of hebben ze ook verzorging en vernieuwing nodig ?
André H. Roosma
updated: 2018-06-12

“Doe toch niet zo emotioneel! Dat is vragen om moeilijkheden!”

Heftige emoties – zoals kwaadheid, depressie en angst – zouden mensen vaak in moeilijkheden brengen. Vanwege dit idee onderwijzen veel kerken en bedieningen hier in het Westen dit: emoties zijn niet te vertrouwen. Ze mogen er als het ware niet zijn. We leren ze te negeren of te ontkennen. In de geestelijke gezondheidszorg worden mensen vaak aangemoedigd om te mentaliseren of krijgen hulp om betere gedachten te denken en rationeler te zijn.1 Rationeel zijn is beter dan emotioneel zijn, is het idee. En daarmee worden dan twee dingen bedoeld: (1) Het is beter en beschaafder om rationeel te zijn dan emotioneel te zijn, en (2) de enige manier om op een beschaafde manier met intense emoties om te gaan, is ze te beheersen via ons rationele verstand. Heftige emoties zijn niet meer dan een lastig, en moeilijk beheersbaar bijproduct van mens-zijn, dat we kunnen missen als kiespijn, zo lijkt het.

Onze cultuur staat niet bekend om de vrije expressie van emotionaliteit en gevoelens. We wantrouwen ze. (Toch, zo ontdekte ik toen ik jarenlang als management consultant werkte, worden in de zakenwereld de meeste grote beslissingen niet genomen op basis van rationele argumenten, maar vooral op basis van gut feeling, maar dat terzijde.) Zeker voor velen van ons als reformatorische of evangelische christenen, zijn emoties verdacht. Zoals ik al zei: sterke emoties brengen mensen tot allerlei dwaze of zelfs destructieve handelwijzeen. Nee, we kunnen ze beter beperken en meer vertrouwen op ons rationele verstand. In andere artikelen heb ik dit in verband gebracht met het Griekse denken en de ‘verlichting’ in onze achtergrond, waarin het denken ver verheven werd boven het lichaam en de emoties.2
Ik zeg dat, omdat het idee dat God of de Bijbel het belang van emoties gering zou achten, niet gefundeerd is op enige vaste grond. In tegendeel, de Bijbel zegt dat God de mens naar Zijn beeld schiep, en Hij geeft Zelf vaak uitdrukking aan heftige emoties en affecten: intense liefde (zie bijv. Jer.31:3; Hos.11:1; Mal.1:2), vreugde (1 Kron.16:27; Neh.8:10; Ps.16:11; Spr.8:31; Zef.3:17), droefheid (Jes.63:10; Mat.26:37-38), angst (Mat.26:37), kwaadheid (Ex.4:14; Num.11:1; Zef.2:2; 3:8; Marc.3:5; Opb.14:10), verontwaardiging (Deut.29:28; Zach.1:12; Zef.3:8; Mal.1:4), haat (Jes.1:11-13; 61:8; Amos 5:21), en wat al niet...

Zou het kunnen dat onze moeite in het omgaan met emoties er iets mee te maken heeft dat we niet goed weten hoe we ons emotionele leven op de juiste manier moeten verzorgen? Zou het kunnen dat emoties van mensen soms heftig opspelen omdat hun emotionele leven erg verwaarloosd werd, net als onze honger of dorst intens wordt wanneer we te lang niets te eten of te drinken krijgen?

Zoals mijn vrienden weten en degenen die veel van me gelezen hebben ook, ben ik zelf een man van intense emoties. Van nature ben ik een emotioneel wezen; ik neig ernaar om ‘hoog op een bergtop van vreugde’ te zijn of ‘diep in de put van verdriet of depressie’. Soms betreurde ik dat, evenals mijn hooggevoeligheid. Nu zie ik het als een zegen. Maar niet voordat God me liet zien hoe we het beste met ons emotionele leven kunnen omgaan. Hier wil ik iets daarvan met jou delen (ik hoop dat je het oké vindt dat ik tutoyeer).

Onze emotionele kant waarderen, voeden en beschermen

Over het algemeen zijn we ermee vertrouwd dat ons lichaam voedsel nodig heeft. Wanneer we honger voelen, weten we dat het tijd is om iets te eten. Wanneer onze mond droog voelt, weten we dat het tijd is om wat te drinken. Wanneer onze benen moe aanvoelen na een lange wandeling pauzeren we even en geven ze wat rust. Wanneer onze ogen moe worden of de neiging hebben dicht te vallen, leggen we dat uit als een signaal dat het tijd wordt om te gaan slapen.
Wellicht zijn we er zelfs ook mee vertrouwd dat, net zo, onze hersenen en onze intellectuele vermogens verzorging - voeding, oefening en rust - nodig hebben om goed te functioneren.

En dan onze emoties... In mijn eigen leven en in mijn pastorale praktijk van de laatste meer dan 30 jaar heb ik gezien dat de meesten van ons geen idee hebben hoe we onze emotionele kant moeten voeden, koesteren, oefenen of rust gunnen. Ik realiseer me dat dit ook voor jou volledig nieuw kan klinken. Maar omdat God ons geschapen heeft naar Zijn Eigen beeld met deze emoties, moet Hij wel weten hoe we goed om kunnen gaan met deze kant van ons, nietwaar? Dus laten we een en ander eens wat nader bekijken...

Ten eerste is het goed, te zien dat de meeste emoties en gevoelens een signaalfunctie hebben. Vergelijk de voorbeelden van honger en dorst die ik zo-even gaf: dat zijn lichamelijke gevoelens die een lichamelijke behoefte aangeven. Net zo hebben vrijwel alle andere gevoelens zo’n signaalfunctie. Gepassioneerde liefde signaleert dat we goed willen zijn en doen richting een speciaal persoon, en meestal vinden we wel wegen om daar iets mee te doen. Droefheid of verdriet kan een signaal zijn om niet te snel over een verlies heen te stappen maar wat rust te nemen en erover te treuren, of er met anderen over te spreken. Het kan ook een signaal zijn om iets aan een situatie te doen, net als kwaadheid meestal een signaal is om een situatie of een relatie te veranderen die de verkeerde kant dreigt op te gaan. Angst geeft een signaal van een bedreiging, en vertelt ons dat we ertegen moeten vechten of er vandaan moeten vluchten of ons op een andere wijze beschermen. Deze signalen zijn kostbaar en we kunnen ze maar beter goed uitleggen en hun advies opvolgen.
Wanneer op het dashboard van mij auto een rood lampje in de vorm van een oliekannetje begint te knipperen, weet ik dat het hoog tijd is, het oliepeil te checken en de olie bij te vullen zoveel als nodig is. Als het lampje de vorm heeft van een paar remblokken, weet ik dat de handrem nog aan staat en ik niet weg kan rijden voor ik hem losgemaakt heb. Deze rode lampjes zijn erg nuttig. Dat geldt evenzo voor de signalerende emoties. Ze vertellen ons wat er moet gebeuren voor we onze levensreis kunnen vervolgen. We moeten ze serieus nemen, en we danken God ervoor, want ze zijn onze vrienden, niet onze vijanden. Ons dit realiseren, is een belangrijke eerste stap.

Ten tweede is het zo dat onze emotionele kant verzorging – voeding, training en rust – nodig heeft, net als ons lichaam. In de laatste decennia is hierover veel meer duidelijk geworden door de bevindingen van neurologisch onderzoek. Onze gehele zenuwstelsels functioneren bijvoorbeeld veel beter wanneer we vervuld zijn van herinneringen van vreugde en verbondenheid.
We zien dit ook al in de Bijbel. Niet voor niets gaf God de Israëlieten opdracht om diverse keren per jaar gezamenlijk naar Jeruzalem te komen om met veel vreugde samen te vieren wat God allemaal voor hen had gedaan, door hen te bevrijden uit de slavernij in Egypte, en te voorzien in een rijke oogst, elk jaar sinds die tijd opnieuw. Recent onderzoek heeft al de mooie aspecten daarvan alleen maar bevestigd: de lichaamsbeweging van de wandeling naar Jeruzalem en alle dansen daar, de rijke gemeenschap met elkaar, het herdenken en samen vieren van Gods grote werk, het delen van het eten dat als offer werd meegebracht, het met vreugde zingen en muziek maken, gecombineerd met rustiger perioden thuis – het was alles bij elkaar zeer goed voor hun emotionele zijn. God weet goed wat wij, als kwetsbare menselijke schepselen, nodig hebben!
Persoonlijk ervaar ik dat Hij me maar al te graag laat zien hoe ik beter met mezelf kan leren omgaan, emotioneel gezien. Ik leer veel van de weg die Hij ging met Israël, en van de bevindingen van de neurologie, zoals ik hierboven liet zien. Neem ik voldoende tijd om mezelf te voeden met Zijn liefde? Zie ik mezelf als net zo kostbaar als Hij me ziet?
Een ander belangrijk aspect van de zorg voor mijn emotionele gezondheid is mijn persoonlijke waardigheid bewaren! Hetzelfde geldt natuurlijk voor de zorg voor de mensen om me heen: hun persoonlijke waardigheid bevorderen is belangrijk. En zouden we soms enige tegenslag wellicht als een gelegenheid kunnen zien voor een soort emotionele kracht-training?
De shabbat regel – om een hele dag vrij van werk te houden, elke zeven dagen, en die volledig te wijden aan vreugdevolle gemeenschap met God en anderen – is ook een geweldig instrument in het voeden en rust geven aan onze emotionele kant. Ook een wandeling of fietstocht kan wellicht ons lichameljk vermoeien en tegelijk ons emotioneel bij laten komen van intense emoties.

Ten derde, net zo als we gewond raken en fysiek getraumatiseerd wanneer bijvoorbeeld onze lichamelijke grenzen werden overschreden (zeg, door een auto die niet voor de zebra stopte), kunnen we emotioneel getraumatiseerd raken wanneer onze emotionele grenzen of de grenzen van onze persoonlijkheid overschreden worden, zoals bij een willekeurige vorm van misbruik. De fysieke traumatisatie zien we vaak in wonden en/of gebroken botten en een toegenomen gevoeligheid voor aanraking in het betroffen gebied. We zijn ermee vertrouwd dat zoiets een goede behandeling vereist. Een gebroken bot heeft wellicht een spalk nodig of een omhulling van hard gips om de twee stukken voldoende rust te geven om weer goed samen te groeien. Een wond moet wellicht goed schoongemaakt worden en heeft wellicht wat olie of iets anders nodig om weer goed te helen. Precies hetzelfde geldt op het gebied van emoties: traumatisering daar kan resulteren in een toegenomen gevoeligheid voor ‘aanraking’ op enig emotioneel gebied. En ook zo’n trauma kunnen we maar beter goed laten behandelen en het voldoende steun en rust geven om te genezen te herstellen, vóór we ons openstellen voor nieuwe spanningen of confrontaties op dat gebeid. Daarnaast moeten we vaak nog wat gewend raken aan onze emotionele kwetsbaarheid, net als we gewend zijn aan onze fysieke kwetsbaarheid, en passende maatregelen nemen.
Op fysiek terrein zijn we volledig gewend geraakt aan allerlei veiligheidsmaatregelen. We wassen onze handen voor we gaan eten, om ons eten niet te besmetten met allerlei bacteria. In auto’s hebben we allerlei zaken die trauma’s als gevolg van botsingen beperken, zoals veiligheidsriemen, kooiconstructies, etc. Hoe lang duurt het nog voor we net zo aan gewend zijn aan allerlei maatregelen om emotioneel trauma in onze gezinnen, gemeenschappen, kerken en landen te voorkomen of te beperken, en/of emotioneel welzijn te bevorderen?
Net zo iets geldt ten aanzien van ondervoeding of slechte voeding. Ons lichaam niet goed voeden leidt veelal tot ziekten. Het is of ons lichaam protesteert: ik heb een betere verzorging nodig! We zouden ook niet verrast moeten zijn wanneer onze emoties protesteren tegen een slechte verzorging. Op die manier kunnen sommige depressies herleid worden tot emotionele ondervoeding. Doe wat goed is voor je emotionele leven en voor je zenuwstelsels, en je zult ontdekken dat je emoties zich beter gedragen.

Dan nog iets over emoties delen en de betrokkenheid van Jezus bij ons in onze emoties. Emoties laten ons zien dat we niet gemaakt zijn om in isolatie te leven. Gedeelde smart is halve smart, gedeelde vreugde is dubbele vreugde, zegt het spreekwoord terecht. Paulus schreef: wees blij met de blijden, huil mee met degenen die huilen. We zien dit in optima forma bij Jezus Zelf. Wat mij steeds weer verrast is hoe Jezus bereid is om er te zijn met en naast ons in elke emotie, en de last ervan te delen, het tenminste deels op Zich te nemen en met ons te dragen. Zoals Hij deed met Maria, de zus van Martha en Lazarus. Toen Lazarus gestorven was en Jezus drie dagen te laat kwam om hem te genezen, was zij bijna ontroostbaar. Hij had kunnen zeggen: “Maar Ik kan en wil er nog steeds wat aan doen! Ik zal hem uit de dood opwekken!” Maar nee, eerst huilt Hij met haar. Hij daalde af naar haar niveau en deelde in haar verdriet. Elders heb ik meer geschreven over deze fascinerende episode en wat het voor Maria betekend zal hebben (.pdf document). En het gebeurt niet alleen met verdriet. Jezus wil met ons zijn in alles wat we ervaren.
Jezus wil ons ook licht geven op de achtergrond van emoties die we tot dusverre wellicht niet begrepen. Op het kruis, zo staat er, droeg Hij alles, Hij kwam neer uit de hemel om volledig mens te zijn met ons, zodat Hij ons kan begrijpen van binnen uit, niet alleen als onze Schepper. En in onze pijn of wat dan ook kan Hij ook Zijn helende gevoelens van compassie, tedere liefde of wat we ook nodig hebben, met óns delen. Dat is een enorm prachtige en ontzagwekkende uitwisseling! Zo met Hem erbij is er veiligheid om er gewoon te zijn, met welke emotie of welk gevoel we ook mogen ervaren. Vaak hoor ik dat mensen zich pas van bepaalde lastige gevoelens bewust werden toen ze Gods/Jezus’ nabijheid beoefenden. Alleen daar vonden ze de vrede en acceptatie die ze nodig hadden om de emotie onder ogen te zien die ze wellicht nooit hadden mógen of kunnen ervaren...

Soms hebben we de neiging om wat te rechtlijnig over emoties te denken. Bijvoorbeeld, dat emoties elkaar wederzijds uitsluiten, dat we niet twee emoties tegelijk kunnen ervaren. Maar dat is niet waar; we kunnen bedroefd zijn over een verlies en op hetzelfde moment toch ook blij. Ik ervoer dat bijvoorbeeld een keer nadat ik een auto-ongeluk had gehad. Ik was bedroefd over het ongeluk en over de toestand van m’n auto, maar ik was heel blij en opgelucht dat ik zelf niets had dan een paar blauwe plekken op die plaatsen waar de veiligheidsgordel voorkomen had dat ik keihard met m’n hoofd tegen de voorruit gesmakt was.
De apostel Paulus vermaande de christenen in Filippi om zich in de Heer te verheugen, temidden van alle omstandigheden (Fil.3:1-2,18; 4:4). Dat betekent niet dat we elke andere emotie maar moeten doorslikken; het betekent wel dat we temidden van andere emoties ons verheugen in God en in Zijn liefde en goedheid voor ons.

En natuurlijk is er niks mis met het beperken van de intensiteit of impact van bepaalde emoties door ons rationele brein te gebruiken – of vice versa!
Soms moeten we iets met emoties doen, nog voor ze te groot worden om met zorgvuldigheid te kunnen hanteren. Boosheid is een goed voorbeeld. De Bijbel vertelt ons boosheid niet te laten oplopen en niet te laten branden tot we zondigen, maar in een vroeg stadium uitdrukking te geven aan wat ons dwars zit – in elk geval voor zonsondergang! (Lev.19:17; Spr.15:18; 16:32; 17:10; 19:11; 25:9-10; 29:11; Mat.18:15; Luk.17:3; Jac.1:19; 2 Tim.2:24-26; Ef.4:26) En vaak is het zelfs beter om de emotie aan God te geven en Hem actie te laten nemen (bijv. Rom.12:19).
Dat brengt ons bij iets anders wat ik hier wil bespreken.

Vernieuwing van ons leven betekent ook vernieuwing van onze emoties

Sommige mensen hebben een complete theologie over christelijke levensvernieuwing door een vernieuwing van denken gebouwd op een verkeerde exegese van Romeinen 12:2. Daarover heb ik al eens een artikel geschreven. Wat Romeinen 11:36-12:3 zegt, is dat het zelf zien en ervaren van Gods grote goedheid vraagt om een reactie om mijn hele lichaam als een offer in Zijn dienst te geven, en dat dit idee van het belang om God te dienen in en met ons lichaam een enorme metamorfose betekende voor Grieks denkende mensen die veronderstelden dat alleen het rationele verstand van belang was. Het is niet alleen ons verstand dat vernieuwing van God uit nodig heeft, ons lichaam en onze emoties hebben het net zo goed nodig.

We kunnen meewerken aan de vernieuwing van ons verstand door de Schrift te lezen en Gods aanwezigheid te praktiseren. Dat weten we. Maar hoe raken emoties veranderd? Hoe werken we met God eraan mee om de vernieuwing van ons lichaam en ons gevoelsleven van Hem te ontvangen? Het antwoord is verrassend eenvoudig: ze worden vooral veranderd door ervaring. Dus hoe we daarin kunnen meewerken is ook door het praktiseren van Gods tegenwoordigheid, en door de adviezen die Hij gaf op te volgen, zoals wat ik deelde over het naleven van de shabbat als een regelmatige dag van je werk laten liggen en je richten op vreugdevolle gemeenschap.
Neurologisch onderzoek heeft laten zien dat al het advies dat de Bijbel geeft voor gezond leven, inderdaad bevorderlijk is voor ons geestelijk en emotionele welzijn. Elke dag tijd nemen voor gemeenschap met God – een tijd waarin we met Hem spreken over zijn gedachten over ons, en over onze gedachten, en ook delen wat we voelen, en luisteren naar wat Hij voelt – is op zichzelf al een enorme verbetering. En het zal ons zeker niet zonder vrucht laten in de vernieuwing van onze emoties.
Emoties zijn belangrijk. Zonder emoties, zou het leven saai en miserabel zijn! We hebben zeker de signaal functies van emoties en gevoelens hard nodig. Ziekten die mensen beroven van het gevoel in een ledemaat, resulteren er vaak in dat dat been of die arm vernietigd wordt door traumata en infecties, zonder dat de persoon zich in eerste instantie realiseert wat er aan het gebeuren is. En wie wordt er warm van als iemand puur rationeel en met een strak gezicht te berde brengt: “Ik heb rationeel de opties afgewogen en zodoende gekozen om jou deze bloemen te geven”? Klinkt het niet veel beter wanneer iemand met veel passie, enthousiasme en stralende ogen zegt “Ik ben heel erg dol op je en heb je lief en daarom breng ik je deze bloemen”? En dan nog, zelfs in de eerste versie waren de bloemen niet echt rationeel, toch? Want is het rationeel om bloemen af te snijden en binnenshuis in een vaas te zetten waar ze alleen maar sneller dood gaan? Is het niet zo dat alles wat we leven en denken bepaald of tenminste sterk beïnvloed is door emotie? 3
Wat ik opmerkelijk vind, is dat in het Hebreeuws veel emoties beschreven worden via het woord voor het lichaamsdeel waar die emotie het sterkst gevoeld wordt. Bijvoorbeeld het Hebreeuwse woord voor de emotie van barmhartigheid is in feite hetzelfde woord als het woord voor de baarmoeder. Denk eraan hoe veel een emotioneel gezonde moeder kan verdragen – vaak met vreugde ondanks pijn en misselijkheid – van haar ongeboren kind daar!
God is niet klaar met ons voor we volledig her-ontdekken dat het leven draait om vreugdevol met anderen verbonden te zijn en vol ontzag te zijn voor God JaHUaH (voor details hierover, zie mijn artikel: ‘Leven, veiligheid en verbondenheid in blijde aanbidding, uit de hand van God.pdf document, Hallelu-JaH! jan. 2011). Dan zullen we in shalom zijn, zowel mentaal als emotioneel! Dan zullen we als mens ten volle tot ons recht komen, zoals God ons bedoelde. Volledig afgestemd op Jezus, zal ons karakter meer en meer van Zijn genadevolle Persoonlijkheid gaan weerspiegelen!

 

Voetnoten:

1Mentaliseren en Rationele Emotieve Therapie zijn momenteel populaire themas in de GGZ. Beide draaien om het idee dat geestelijke gezondheid verbeterd kan worden door rationeler bezig te zijn. Andere therapeutische benaderingen bouwen op soortgelijke wijze op dit idee van de superioriteit van de ratio over het gevoel. Bijv. in Transactionele Analyse, wordt de meest gewenste volwassen positie vooral gekenmerkt door de ratio, terwijl veel emoties vooral toegewezen worden aan de kind positie.
2Zie bijv. de artikelen: ‘Verandering in ons leven - door ons denken of...?’ en ‘Modernisme en de vrienden van Job’ hier op deze site.
3Antonio R. Damasio heeft hierover een paar leerzame boeken geschreven:
Antonio R. Damasio, De vergissing van Descartes – gevoel, verstand en het menselijk brein, Wereldbibliotheek, 1998, ISBN: 90 284 1829 6 (vertaling uit 1995, door Liesbeth Teixeira de Mattos, van: Descartes' error – emotion, reason and the human brain, Putnam / AVON Books, New York, 1994).
Antonio R. Damasio, Ik voel dus ik ben – hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen, Wereldbibliotheek, 2003, ISBN: 90 284 2004 5 (vertaling, door A. Mulder, Maaike Post, Mance Post, van: The feeling of what happens – Body, emotion and the making of consciousness, Vintage, Random House, London / Hartcourt Brace & Company, New York, 1999).
Hierin laat hij zien hoe in alles wat we doen, onze emoties de meerderheid van onze daden bepalen en zelfs van onze gedachten, en nauwelijks andersom.


Om verder te lezen:

Antonio R. Damasio, De vergissing van Descartes – gevoel, verstand en het menselijk brein, Wereldbibliotheek, 1998, ISBN: 90 284 1829 6 (vertaling uit 1995, door Liesbeth Teixeira de Mattos, van: Descartes' error – emotion, reason and the human brain, Putnam / AVON Books, New York, 1994).

Antonio R. Damasio, Ik voel dus ik ben – hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen, Wereldbibliotheek, 2003, ISBN: 90 284 2004 5 (vertaling, door A. Mulder, Maaike Post, Mance Post, van: The feeling of what happens – Body, emotion and the making of consciousness, Vintage, Random House, London / Hartcourt Brace & Company, New York, 1999).

Cover of: Abba's Child

Brennan Manning, Kind aan huis – Verlangen naar intimiteit met God; Navigator Boeken, 2001, ISBN: 9076596417 (vertaling van: Abba’s Child – the cry of the heart for intimate belonging, NavPress, Colorado (USA), 1994).

Sandra D. Wilson, Into Abba’s Arms – Finding the acceptance you’ve always wanted, Tyndale House, Wheaton (IL, USA), 1998; ISBN: 0 8423 2473 9.

John Piper, Jezus zien en ervaren – en intens van Hem genieten, Gideon, Hoornaar (NL), 2003; ISBN: 90 6067 976 8 (vertaling, door An Molenaar, van: Seeing and Savouring Jesus Christ, Crossway / Good News Publ., Wheaton, 2001).

Andrew Comiskey, Kracht in zwakheid, 2e ed., InsideOut, Amersfoort, 2011; ISBN 978 90 779 9215 9; (eerdere uitgave: Telos-reeks, Medema, Vaassen, 2004; ISBN: 90 6353 435 4; vertaling van: Strength in Weakness – Healing Sexual and Relational Brokenness, InterVarsity Press, Downers Grove (IL, USA), 2003; ISBN: 0 8308 2368 9).

Leanne Payne, Herstel van identiteit – door genezend gebed (de Engelse versie heeft als subtitel: De drie grote barrières op de weg naar persoonlijke en geestelijke vervolmaking in Christus), Navigator Boeken, (NL), 2000; ISBN: 9070656957 (vertaling door Martin Tensen van: Restoring the christian soul – through healing prayer (Overcoming the three great barriers to personal and spiritual completion in Christ), Crossway Books, Wheaton (IL, USA), 1991; ISBN 0 89107 625 5).

J. Oswald Sanders, Enjoying intimacy with God, Moody Press, Chicago (USA), 1980.

J. Oswald Sanders, Facing loneliness – the starting point of a new journey, Highland Books, Crowborough East-Sussex England, 1988 / Discovery House, Grand Rapids (MI, USA), 1990.

John Ernest Sanders, The God Who risks – A theology of providence, InterVarsity Press, Downers Grove (IL, USA), 1998; ISBN: 0 8308 1501 5.

Warren Wiersbe, Be compassionate – A call to be more like the Saviour – an expository study of Luke 1-13, SP / Victor, Wheaton (IL, USA), 1988; ISBN: 0 89693 591 4.

David A. Seamands, Genezende Genade – bevrijding van prestatiedwang, SP Publications, Colorado Springs (USA) / Shalom Books, Putten (NL), 1991/1998; ISBN: 978 90 73895 12 6. Info: Shalombooks@wxs.nl (vertaling van: Freedom from the Performance Trap – Letting Go of the Need to Achieve (earlier editions titled: Healing Grace), Victor Books, SP Publications (USA), 1988; ISBN: 978 0 8969 3986 8).

A.W. Tozer, De rechte kennis van God, Novapres, 1996; ISBN: 978 90 6318 089 8; (eerder uitgegeven onder de titel: Het kennen van de Allerhoogste, Pieters, Groede (NL), 1985; ISBN: 90 60 85 149 8; vertaling van: The knowledge of the Holy – The attributes of God: their meaning in the Christian life (.pdf document), Harper SanFrancisco, USA, 1961/1978 / James Clarke & Co / STL, Bromley, GB, 1976/77; ISBN: 0 06068412 7; re-issued by HarperOne, 1992; ISBN: 978 0 060698652).

A.W. Tozer, Verlangen naar God, CAMA Parousia gemeenten / CAMA Zending / Novapress, 1995; ISBN: 90 6318 075 6; (vertaling, door P.J. de Gier, van: The Pursuit of God (1949), Christian Publications, 1982; ISBN: 978 1 60066015 3).

A.W. Tozer, Keys to the deeper life, Clarion Classics, Zondervan, Grand Rapids (MI, USA), 1988; ISBN: 0 310 33361 X (revised & expanded edition of: Leaning into the wind, Creation House, 1957 / 1984).

Charles Sibthorpe, A man under authority – qualities of Christian leadership, Kingsway, Eastbourne, Great Britain, 1984.

Lewis B. Smedes, Shame and Grace – healing the shame we don’t deserve (Schaamte en genade - genezing vinden voor de schaamte die we niet verdienen), HarperSanFrancisco, Zondervan / HarperCollins (USA), 1993; ISBN: 978 0 06067522 6.

Charles R. Swindoll, Genade is een risico, Gideon, Hoornaar (NL), 1993 (vertaling, door Loes van Tuyl, van: The Grace awakening, Word (USA), 1990).

Paul E. Billheimer, Bestemd voor de troon – een opmerkelijk perspectief op de eeuwige bestemming van Christus’ gemeente, Gideon, Hoornaar, 1984; ISBN: 978 90 6067 320 1 (vertaling van: Destined for the Throne – A new look at the Bride of Christ, Christian Literature Crusade, Fort Washington PA, USA, 1975; ISBN: 0 87508 014 6 / Baker / Bethany House, 2005; ISBN: 978 0 76420 035 9).

Judson Cornwall & Michael S.B. Reid, Wiens liefde is het eigenlijk?, Sharon, Waddinxveen (NL), 199x (vertaling van: Whose love is it anyway?, Sharon, Pilgrims Hatch Brentwood Essex GB, 1991).

Henri J.M. Nouwen, In de naam van Jezus – Over pastoraat in de toekomst, Oase - Lannoo, Tielt (B), 1989; ISBN: 90 209 1646 7 (vertaling door Margreet Stelling, van: In the Name of Jesus – reflections on Christian leadership, Crossroad, New York USA, 198x).

Sandra D. Wilson, Released from shame – Recovery for adult children of dysfunctional families (ACDF's), People Helper Books series (Gary R. Collins, ed.), InterVarsity Press, Downers Grove (IL, USA), 1990.

Sandra D. Wilson, Shame-free parenting – Are you trying to love your children a lot when you don’t like yourself even a little?, InterVarsity Press, Downers Grove (IL, USA), 1992.

Floyd McClung jr, Het Vaderhart van God, Gideon, Hoornaar (NL), 1984; ISBN: 90 6067 337 9 (vertaling door Elsee van der Kroon, van: The Father Heart of God, 1984).

Josh McDowell (with Ed Stewart), The Disconnected Generation – Saving Our Youth from Self Destruction, Word (Thomas Nelson), Nashville, 2000; ISBN: 0 8499 4077 X (zie een impressie van dit boek, bij de uitgever).

Leonard E. LeSourd, Strong Men, Weak Men – Godly strength and the male identity, Chosen Books, Fleming H. Revell, Old Tappan (NJ, USA), 1990.


Bedankt voor uw belangstelling!

Reacties

11 okt. 2015

Harrie Nijland

Zorgen voor mijn emoties betekent zorgen voor mijn ziel. En dat betekent weer dat ik steeds weer opnieuw leer om mild met mezelf om te gaan. Niet veroordelend, maar wel trachten oprecht te zijn. Mijn leidraad is Micha 6:8.
12 okt. 2015

André (auteur)

Bedankt voor je reactie, Harrie.
Micha 6:8 is een mooie tekst.
Ik zie om me heen dat we de neiging hebben, wel voor ons lichaam en ons verstand te zorgen, maar minder voor onze emoties. Wat betreft ons lichaam maken we ons soms druk over training voor onze spieren of reductie van het vet dat we met ons meedragen, maar minder om de voeding of rust van ons zenuwstelsel. Daarom zette ik juist daar even de schijnwerper op... En mild en oprecht met jezelf leren omgaan - zoals God mild en oprecht is - is hierin inderdaad een belangrijk facet.

Naam: *
E-mail: * (wordt niet openbaar gemaakt)
Website: (optioneel)
Reactie:
Ik wil dat mijn reactie hier wordt opgenomen ja / nee.
* = verplicht veld


Meer informatie of suggesties

Voor meer informatie, of uw reactie op het bovenstaande, kunt u contact met me opnemen via e-mail: andre.roosma@12accede.nl.


home  of  terug naar de artikelen index

©  André H. Roosma AHR-roosje, Accede!, Zoetermeer/Soest, 2015-08-27 / 2018-06-12; alle rechten voorbehouden.